Date 2000-03-27
Publication De Standaard
Performance(s) Bergtocht
Artist(s)
Company / Organization Ensemble Leporello
Keywords bergtocht • opstaele • achtergrondkoortje • leporello • aardse • gedicht • acteurs • bezongen • sjaal • bewegingsbeeld
Leporello: oude vormen voor oude landschappen
De tekst van Bergtocht heeft een ongewone vorm: het is geen klassieke theaterdialoog, maar een gedicht in 586 verzen van
De ondertoon is onmiskenbaar melancholisch. Dat blijkt al uit de "verhaallijn", als je daar tenminste van kunst spreken: een oude man grijpt bij het begin van de lente zijn fiets om van
Hij staat voor een wereld die aan de einder verdwijnt en waarvan we alleen hier en daar nog de sporen zien. Toch is dat geen aanleiding tot grote droefenis. Er zit zelfs een nauwelijks verholen plezier in het schetsen van zowel de wilde gedachtevluchten als de heel aardse gerichtheid op eten en drank van de man -- een typisch
Vijf acteurs, een muzikant en een koortje hebben de taal van dit gedicht, in Opstaeles eigen woorden, "geboetseerd tot een voorstelling waarin gereciteerd, maar ook gezongen en gedanst wordt. Er is geen woord in de voorstelling dat zomaar geplaatst wordt. Op de wijze van een Oud-Grieks koor zeggen of zingen de acteurs de tekst, meestal tegelijk.
Af en toe maken zich stemmen uit de groep los, met uiteenlopende effecten. Nu eens
Andere keren ontstaat ei zo na een gewone dialoog waarin bedenkingen heen en weer kaatsen tussen Opstaele zelf, Machteld Timmermans,
Voor de bewegingen geldt hetzelfde als voor zegging en zang: ze ondersteunen en illustreren in een precies uitgewerkte, gestileerde vorm het verhaal. Muzikant
Een van de merkwaardigste aspecten van de voorstelling is dat de stemmen van de acteurs sterk bewerkt werden, om op bepaalde ogenblikken een uitgesproken galm te verkrijgen, alsof we ons in een lege kerkruimte bevinden voor een herdenkingsmis. Het toont in welke mate Opstaele ermee begaan is de taal om te vormen tot een plastisch materiaal dat zijn onderwerp als een taal-, klank- en bewegingsbeeld kan weergeven.
Dat betekent helaas ook dat je in werkelijkheid niet de acteurs zelf hoort, maar dat de hele voorstelling, ondanks de schijn van het tegendeel, in "playback" opgevoerd wordt.
Dat verlies aan directheid is wel jammer, maar deze Bergtocht is toch, door zijn hoogst onmoderne, om niet te zeggen radicaal ouderwetse vorm zeer merkwaardig. Een zoektocht naar een vorm van theatermaken die dingen kan uitdrukken die in de heersende theatercanon gewoonweg niet uit te drukken zijn.
Zoals bijvoorbeeld de wereld van onze voorouders, waarin echtheid en oorspronkelijkheid het moesten afleggen tegen algemeen gedeelde gebaren en uitdrukkingen. Een wereld waarin niet wat je zei, maar de overtuigingskracht waarmee je dat deed, van belang was.
Op tournee in heel