Date 2001-04-07

Publication De Standaard

Performance(s) De straat en het struikgewas

Artist(s) Vandervost, Lucas

Company / Organization De Tijd

Keywords grijn • armando • struikgewas • kind • oorlog • nieuwsgierig • belevenissen • nuances • der • tafeltje

Armando. Terug naar de oorlogsjaren

Antwerpen -- Terwijl Wim van der Grijn de roman De straat en het struikgewas van Armando vertelt in de repetitieruimtes van De Tijd, deemstert het binnenstromend licht van de grote lantaarns langzaam weg. Dat sluit mooi aan bij het thema van het verhaal, de terugblik van een oudere man op gebeurtenissen uit het verleden.

Met de keuze voor deze roman-in-fragmenten maken regisseur Lucas Vandervost en acteur Van der Grijn het zich niet makkelijk. Een begin, middendeel en ontknoping, laat staan een plot, zijn immers niet te bespeuren. Afgetekende personages evenmin.

De tekst is een verzameling stemmen of beelden die zich aan de schrijver opdrongen bij het schrijven. Ze zijn kriskras op het papier beland. Daardoor wijzigt het vertelstandpunt steeds.

Centraal staat de oudere schrijver, die terugdenkt aan zijn jeugd, kort voor en tijdens de oorlog in Amersfoort. Daar richtten de Duitsers een interneringskamp op voor joden en politieke gevangenen. Heel wat herinneringen gaan over de reacties van mensen uit de omgeving op die gebeurtenissen.

Zo het verhaal over een man die na de oorlog informeert naar mensen die gedeporteerd werden uit een woning in de buurt. Of de man die wil spreken met iemands broer, en verneemt dat die gesneuveld is. Het wordt verteld zonder een woord commentaar. Het zijn koele registraties, als van een nieuwsgierig kind dat slechts geleidelijk de draagwijdte van de gebeurtenissen vat.

De eigen belevenissen en gedachten van de verteller daarentegen zijn vaak hevig gekleurd. Nu eens worden ze verteld vanuit het standpunt en de gedachtewereld van de jongen die hij destijds was. Dat een held voor hem iemand is die het langst vrijuit gaat bij tikkertje spelen, bijvoorbeeld. Of hoe opwindend het is om in bomen te klimmen en dan ineens naar beneden te vallen. En natuurlijk ook over de veranderingen die de oorlog met zich meebrengt. Hoe nieuwe woorden als "onze jongens" en "sneuvelen" de ronde doen.

Op het podium zit, op een tafeltje terzijde, ook echt een kind, Sam Van Assche. Hij zwijgt de hele tijd, aandachtig en soms wat geïntimideerd kijkend naar die grote acteur naast hem. Toch is die aanwezigheid cruciaal als een klankbord voor Van der Grijn, zeker wanneer hij niet als kind spreekt, maar als de volwassene die terugblikt. Dan verschijnt een ander begrijpen en ervaren dan dat van het kind. Toch zijn het de belevenissen van dat kind die zijn opvattingen over en fascinatie voor schuld, schoonheid, geweld bepaald hebben.

Hoe caleidoscopisch de tekst ook is, Van der Grijn slaagt erin met kleine nuances en verschuivingen in zijn acteren de nuances van de tekst recht te doen, en maakt je zo bijzonder nieuwsgierig naar de figuur en het werk van Armando. Het scènebeeld van Eric Lagrain, een fiets met vleugels, boven een tegeltjesvloer met een ouderwets tafeltje en trapje (een startbaan voor de would-be vliegenier), creëert bovendien een suggestieve context voor zijn zwaarbeladen woorden.

De Tijd speelt "De straat en het struikgewas". Nog tot 14 april in de Sint-Paulusstraat 23, Antwerpen. Daarna tournee. Reserveringen op het nummer 03-231.62.86.