'Men verkiest te veel de waan van de dag'
Danser Alexander Baervoets drijft in '(No) Copyright)' saturatie dansmarkt op de spits
(tijd) - Danser Alexander Baervoets heeft met '(No) Copyright' een nieuwe voorstelling in de Antwerpse Monty. Tien jaar is Baervoets sinds zijn eerste werk 'Blauw' uit 1994 onderhand aan het werk. Voordien werkte hij onder andere lang als dansrecensent voor Gazet van Antwerpen. Hij kent het Vlaamse danslandschap als zijn broekzak. En dat landschap is in veel bedjes ziek. Dat merkt hij nog sterker nu hij ook lid is van de beoordelingscommissie dans. '(No) Copyright' wil de pijnpunten tonen.
Echt populair was Baervoets' werk nooit, op misschien één voorstelling na: 'Swollip', het stuk dat eindigde in een vrolijk kussengevecht. Baervoets is daarvoor te veel een modernist, die peilt naar de essentie van het medium dans. Dat gaf meer dan eens ongemakkelijke voorstellingen, die gangbare gedachten over dans aan het wankelen brachten. Als hij van het puur 'dansante' afweek, zoals in het briljante 'Schäme dich' leverde dat ook al weinig opwekkende momenten op. Woorden verschenen hier als povere krukken van de gedachte. Onverschillig kan je zelden blijven bij zijn werk.
Dat leverde hem het weinig benijdenswaardige statuut op van een auteur met een hoog artistiek aanzien, die desondanks weinig speelkansen krijgt. Met dat gebrek aan speelkansen staat hij niet alleen: hoewel het Vlaams Theater Instituut in een recent onderzoek vaststelde dat er een behoorlijke spreiding is van dans in Vlaanderen, blijkt ook dat door het toegenomen aanbod het aantal optredens per voorstelling in dalende lijn gaat.
Alexander Baervoets: 'De eerste versie van '(No) Copyright' is te zien in de Monty in Antwerpen. Ik was ooit 'talent-scout voor die Monty. Dat leerde mij veel over de houding van de schouwburg-programmator. Terwijl publiek en kritiek een voorstelling evalueren volgens een schaal waarbij er tussen wit en zwart, goed en slecht, vooral veel grijs zit, bestaat voor een programmator alleen wit of zwart. Hij 'doet' de voorstelling of hij 'doet' ze niet. De vraag is wat zijn of haar criteria zijn. Daar bots je op veel oneigenlijke argumenten zoals 'Mijn publiek houdt hier niet van' of 'Dit past niet in mijn programma'.'
In werkelijkheid liggen de kaarten vaak anders, vindt Baervoets. 'Programmatoren spelen graag op veilig. Ze kiezen daarom voor de waan van de dag. Ze willen ook elke week een nieuw 'product' bieden. In beide gevallen is het gevolg dat er zelden scherpe keuzes gemaakt worden. Men toont vooral een dwarsdoorsnede van het aanbod. In een landschap dat gekenmerkt wordt door een overaanbod aan nieuw werk betekent dat vooral dat slechts enkele voorstellingen veel spelen, omdat ze makkelijk te verteren zijn of omdat ze amusant zijn. Maar waarom zou dans altijd moeten entertainen? Je vraagt schilder Luc Tuymans toch ook niet naar de amusementswaarde van zijn werk?'
Heimwee
Ondertussen kent het gros van de minder 'leuke' stukken weinig en uiterst korte speelreeksen. Baervoets: 'Programmatoren nemen in deze situatie ook nog zelden engagementen op lange termijn tegenover een artiest. Korte speelreeksen en een gebrek aan engagement hebben hetzelfde gevolg: het 'moeilijke' werk kan zijn eigen publiek niet veroveren. Veel werken staan daardoor ook meer dan eens op een foute plek. Ik denk met heimwee terug aan de periode dat je langere tijd op één plaats aanwezig kon zijn, en zo een publiek kon opbouwen. Dat geldt nog steeds voor het ballet: dat staat voor lange tijd op één plaats, en de mensen komen van heinde en verre kijken. Nu reis je daarentegen van hot naar her als een foorreiziger. Soms zie je de programmator op de avond van de voorstelling niet eens zelf. Wat winnen we daarmee? Wat is de zin hiervan? Wie kan zo nog volgen wat er zich aandient? Wie ziet nog klaar in de inzet van hedendaagse dans?'
'(No) Copyright' stelt die situatie aan de kaak door de saturatie van de 'markt' op de spits te drijven. Het concept van de voorstelling is eenvoudig: waar Baervoets speelt, werkt hij een week lang aan een nieuwe, lokale versie van het stuk. Op vrijdag volgt de première, op zaterdag de dernière. En dan weer op naar de volgende locatie. Dat is dus letterlijk niet meer te volgen, niet voor het publiek, niet voor de kritiek.
'Kunst/Werk'
Baervoets maakt het zichzelf ook in een ander opzicht moeilijk: bij elke nieuwe versie vertrekt hij van 'lokale gegevenheden', een soort 'objets trouvés'. In Antwerpen gebruikt hij de dierenkostuums die Jan Fabre maakte voor 'Parrots & Guinea Pigs'. Naast klankman Daniel Janssens haalt hij ook Fabre-actrice Elsemieke Scholte in huis. In Gent wil hij samenwerken met choreograaf Koen Augustijnen. In Brussel wordt het wellicht een samenwerking met de Brussels-Portugese Lilia Mestre. Dat zijn drie keer weinig voor de hand liggende combinaties. De esthetica van Augustijnen is bijvoorbeeld mijlenver verwijderd van die van Baervoets, de kostuums van Fabre lijken vooral een reuze hinderpaal om aan dansonderzoek te doen. Enkel in Genk diende zich niet dadelijk een aanknopingspunt aan, en wordt het wellicht een solo.
Baervoets: 'Ik ben lid van 'Kunst/Werk' waar onder andere ook Marc Van Runxt, Heike Langsdorf, Jeroen Peeters en F.R.O.G.S. toe behoren. Een van onze credo's is dat we 'lokaal' werken, waar dat ook is. Onze focus is onderzoek, of anders gezegd: we proberen zenuwen bloot te leggen. Waar doet het pijn? '(No) Copyright' is een 'teaser' om een probleem zichtbaar te maken. Het gaat om meer dan de voorstelling alleen. Maar wees gerust: het zal ook behoorlijk geestig zijn. Remedies heb ik ondertussen niet. Het probleem raakt aan de rol van alle spelers op het terrein.'
Kan hij dan in de beoordelingscommissie dans iets in beweging zetten? Baervoets: 'Ik beoordeel dossiers strikt op hun artistieke inzet. Ik heb daar geen belangen, als ik zelf ter sprake kom, ga ik gewoon buiten. Maar ik vertegenwoordig er wel de 'maker', de 'kunstenaar'. Ik kan de vinger op de pols van de artistieke actualiteit leggen. Dat is op zich een goede zaak, maar je kan niet enkel vanaf die plaats zaken in beweging zetten.'
Pieter T'JONCK
'(No) Copyright' #1, vrij. 19 en za. 20 nov. om 20.30u., Monty, Antwerpen. Inlichtingen: tel. 03/238.91.81 of www.monty.be
