BRUSSEL -- Need to Know heet de nieuwe voorstelling van Jan Lauwers met de "Needcompany". Dat is geen volledig nieuw gezelschap, het is ontstaan uit het Epigonenteater. Het verschil zit hem in hoofdzaak hierin dat de regie bij de Epigonen nog vooral een kollektief proces was, terwijl in de nieuwe groep Jan Lauwers alleen tekent voor script en regie. Naast oude getrouwen Afra Waldhör, Simone Moesen, Erick Clauwens en Wilfried Van Dijck, zijn ook nieuwe akteurs aangetrokken: Grace Ellen Barkey, Johan Dehollander, Dirk Van Dijck, Gerdine Fregeres en Ryszard Turbiasz.
De voorstelling draait rond een programma van Granada Television, Kidnap (Terror and the state), waarin een klub machtigen der aarde (o.a. generaal Haig, CIA-direkteur Colby e.a.) in een rollenspel de vraag behandelt wat er te doen staat als terroristen een belangrijk man ontvoeren. Terwijl dat programma, met horten en stoten, uitgezonden wordt op een beeldscherm in de hoek van de scène, zien we de akteurs -- in regelrechte, hyperbeweeglijke "Epigonen"-stijl -- doende met Shakespeares Anthony and Cleopatra.
Deze simultaneïteit geeft ook de spanningspolen waarbinnen de voorstelling zich beweegt: televisie tegenover teater, koele en realistische simulatie van hedendaagse politieke macht tegenover "aftandse" literaire bespiegelingen over liefde en macht, de relevantie van politieke en ekonomische "teaterpraktijken" (de machthebbers spelen zichzelf, en het onderscheid met echte gebeurtenissen is maar magertjes) tegenover de relevantie van teater tout court.
Deze polariteiten worden echter allerminst in een rechtlijnig exposé tegen elkaar uitgespeeld. Op een nogal intuïtieve manier worden een aantal gedachten in een nogal humoristische vorm gegoten. De ernst van de panelleden in de film wordt b.v. onderuit gehaald door een monoloog van Afra Waldhör voor het scherm, waarbij ze betoogt dat het hier eigenlijk om een seksfilm gaat. Ze demonstreert dat door zowat alle uitwendige kenmerken van de (uitsluitend mannelijke) panelleden te interpreteren als fallus-symbolen. Dat verschuift even het aksent in die diskussie van het puur politieke naar de persoonlijke ambities van die mensen, en vormt een link met de tematiek van Shakespeare.
Van de Shakespearetekst blijft weinig meer over, hij is meer voorwerp van een aantal teatrale strategieën. Regels uit de dialogen worden nu eens, als een teatrale cut-up-techniek, volledig uit hun verband gelicht en op aanwijzing van een toneelmeester stuntelig opgezegd door een rijtje akteurs; bij de dood van Anthony en Cleopatra krijgen we dan weer staaltjes te zien van het meest stuntelige cabotineren dat denkbaar is.
De tematiek van machtsverhoudingen, passie en seks, komt echter op weer een ander, en veel minder verheven, niveau terug: de centrale feestscène in een erg onestetisch dorpscafédecor. De roes, de vreugde, de ruzies en de verleidingsspelletjes die daar opwellen, worden goed in beeld gebracht, en herinneren sterk aan de kwaliteit van een aantal scènes uit b.v. De struiskogel van de vroegere Epigonen. Maar ook hier weer wordt het teatrale effekt op de helling gezet, door deze scène tweemaal op precies dezelfde manier te spelen, zodat het gekunstelde van de enscenering de tweede maal veel duidelijker zichtbaar wordt.
Need to know doet m.a.w. een heel sterk beroep op het associatieve vermogen van de kijker, maar Jan Lauwers houdt het geheel wel biezonder onderhoudend; de voorstelling zou zelfs uitsluitend als een lange serie gags te genieten zijn. Twee schoonheidsfoutjes hierbij: Lauwers weet van geen ophouden; de voorstelling sleept zich af en toe echt voort en sommige vondsten worden te lang uitgemolken. En sommige grappen zijn zo oud en versleten als de straat (de aktrice die haar tekst vergeten is b.v. en het gegrinnik van de anderen daarbij). Dat neemt niet weg dat het geheel soms wild-amusant is, en tegelijk op een interessante manier teatrale, politieke en passionele praktijken met elkaar verbindt.
Vanavond nog in de Ancienne Belgique te Brussel om 20 u. 30. De voorstelling gaat dan naar Amsterdam en op toernee in het buitenland, en komt volgend seizoen weer op de affiche in Vlaanderen.
