Date 1993-03-30

Publication De Standaard

Performance(s) Mazurka

Artist(s)

Company / Organization Tg Stan • De Vereniging van Entoesiasten

Keywords mazurka • gesymbolizeerd • verhalen • wapenfeiten • flessen • versprekingen • gemeenschap • mutaties • dorp • simon

Verslag van leeservaring

LEUVEN -- Een tijdelijke samenwerking van Stan met De Vereniging van Entoesiasten, vooral dan in de persoon van Dirk Van Dyck, leverde het stuk Mazurka op. Het boek Mazurka voor twee doden van Camilo José Cela was de inspiratiebron voor dit stuk vol bizarre, gekke en wrede verhalen.

De achtergrond van die verhalen is klaarblijkelijk, zonder dat het met zoveel woorden gezegd wordt, een godvergeten gat ergens in Spanje: In deze kleine gemeenschap leeft nog, een sterke verhaaltraditie, die de gemeenschap een samenhorigheidsgevoel en een identiteit verschaft. Alle belangrijke dingen van het leven vinden er hun plaats in, ook de onverklaarbare, wrede en uitzinnige.

Belangrijk zijn niet de konkrete personen die model stonden, wel hun voorbeeldwaarde. Een eindeloze paternoster van verhalen wordt steeds weer verteld en aangedikt met nieuwe wapenfeiten. Voorvaders groeien zo uit tot mytische figuren, al blijkt tegelijk dat hun wapenfeiten erg beperkt zijn.

De verhalen dragen ook kennis over, bij voorbeeld over de juiste manier om een varken vet te mesten en te slachten. Dit oneindig verhaal wordt in Mazurka prachtig gesymbolizeerd door een wand met bierkratten vol lege flessen waar de drie akteurs, Waas Gramser, Kris Van Trier en André Simon voor staan.

De lege flessen verwijzen ook naar de versprekingen en mutaties die ontstaan in de verhalen. Bij de overlevering worden fragmenten door elkaar gehaspeld en ontstaan nieuwe woorden en nieuwe betekenissen, op een organische manier. Dat in kontrast met andere mutaties, die als het ware inbreken in het vertrouwde. De vooruitgang van het moderne leven, gesymbolizeerd door kunstmatige inseminatie van koeien, de strijd die geleverd wordt tijdens de burgeroorlog: het zijn vreemde elementen, die het leven een andere richting opsturen.

Een ander verhaal dat de eindeloze litanie doorbreekt, ontstaat op het persoonlijke vlak: de individuen die gegrepen worden door de liefde gaan plots even buiten de vertrouwde kringloop staan, al zal hun verhaal later wellicht ook opgaan in de verhalencyclus van de gemeenschap en zijn specificiteit verliezen.

De akteurs in dit stuk doen niets anders dan deze vethalen vertellen, op een licht afstandelijke, vaak ironisch gestileerde manier. De net iets te nadrukkelijke ernst en bedachtzaamheid, de iets of wat potsierlijke verontwaardiging zijn vaak gehanteerde middelen. Alleen op een terloopse wijze wordt wel eens aangegeven wie welke plaats heeft in het dorp. Het verhaal van de buitenlandse oorlogsveteraan is zo'n moment.

Door de verhalen verscheidene keren te vertellen, in een lichtjes andere vorm, en door de vele versprekingen en kleine verschuivingen wordt de sfeer van het dorp opgeroepen. Enkel op het einde van het stuk ontstaat iets als een intrige, in het verhaal van de ontluikende liefde tussen een halsstarrig rouwende weduwe en een schuldeiser van haar overleden man. Maar zelfs in die momenten blijft een ironische afstandelijkheid bestaan, door de nogal komische stilering van de handeling.

Mazurka is daarmee een nogal plezierige voorstelling, al zijn de teksten soms moeilijk te volgen, vooral als André Simon in gebroken Nederlands zijn verhaal doet. Je zou ze het best kunnen omschrijven als een prettige manier om het plezier van een leeservaring op een scène vorm te geven, met alle binnenpretjcs en vondsten die daarbij horen.

Nog te zien tot eind mei.