EVREÏNOV hoort met Andrejev e.a. tot de russiese schrijvers, die voor de oorlog naam, ja wereldfaam verworven hadden. Evreïnov is, althans niet in « De Komedie van het Geluk », zo tragies-diep als Andrejev maar misschien bedrevener : c'est très théâtre, zeggen de Fransmans als ze spreken van een werk als « De Komedie van het Geluk », dat naast veel oorspronkelike vondsten ook al de stielknepen vertoont. Ik weet niet aan hoeveel stukken dit van Evreïnov me doen denken heeft. Het tweede tafereel van het eerste bedrijf, dat een lekkere parodie mag geheten worden, is sindsdien door Pirandello in zijn « Zes personages » op een meer cerebraal plan nageschreven geworden ; heel het tweede bedrijf herinnert aan « The Passing of The Third Floor Back » van Jerôme K. Jérôme ; en hoeveel auteurs de mascarade uit het derde bedrijf wel mogen nageaapt hebben bereken ik liever niet. Dit om vast te stellen, als Evreïnov ons heden een beetje verouderd lijkt, dat het ook wel hierbij komt dat hij druk is nagebootst geworden : hem komt de verdienste toe een voorloper geweest te zijn.

Vertaler en regisseur van het spektakel was Joris Diels, die door De Gruyter met een paar andere krachten enkele malen zelfstandig werkzaam gezet wordt. Ik meen dat het ogenblik gekomen is om voor deze jeugdige kunstenaar ook buiten Antwerpen een beetje aandacht te vragen.

Hij stond hier voor deze opgave : eenerzijds een stuk uiteraard «rococo», het is te zeggen waarin zowat al de genres dooreenlopen ; anderzijds een materiaal, zoals in al de staande schouwburgen, niet speciaal voor de vertoning ontworpen maar uit schermenarsenaal te halen. Wel, Diels heeft het klaargesponnen om daarmee een stijlvol spektakel te geven. Het is een legende -- die best uit de wereld geholpen wordt -- dat de Gruyter en zijn mederegisseurs niets voelen voor het «moderne». De waarheid is dat zij er niet a priori aan meedoen, maar elk stuk ensceneren volgens zijn aard. Dat is hier gebleken bij het eerste tafereel waarin werkelik knap met lichteffekten werd uitgepakt, terwijl de realistiese tonelen in gewoon décor werden gespeeld.

Méér dan de mise en scène evenwel verdient het vertoonde spel lof: zelden heb ik het in Vlaanderen bijgewoond dat een première, zooals hier, zonder één hapering van stapel liep. Er werd verstandig gespeeld -- en dat is niet te onderschatten. Joris Diels is een onderlegd, gewetensvol vakman die een ensemble weet te leiden. Hij kent goed Nederlands, wat uit zijn verzorgde vertaling blijkt, en bezit kultuur. Tot nog toe ontbreekt hem een beetje persoonlikheid, in deze zin dat hij misschien té eerbiedig de tekst volgt: maar andere krachten op zijn leeftijd spreiden in dit opzicht misschien te veel initiatief ten toon. Wij staan hier voor een jeugdig, geschoold en begaafd kunstenaar, die zich mettertijd kan opwerken tot een prima kracht en die dan ook verdient met belangstelling in zijn verdere arbeid gevolgd te worden.