BRUSSEL -- Trojaanse vrouwen van Euripides spelen is niet evident: de aktie beperkt zich tot het gejammer van de Trojaanse vrouwen over het leed van de verloren oorlog tegen de Grieken, waardoor ze veroordeeld zijn om verder te leven als slavinnen die de Grieken onder elkaar verloten. De bekende verhaalstof van de Trojaanse oorlog wordt hernomen, maar gezien door het oog van vrouwen die niets meer hebben, en bijeengedreven in een kamp, hun verdere lot afwachten.
Thierry Salmon regisseerde dit stuk met 26 vrouwen uit verschillende landen, en het stuk wordt in oud Grieks gespeeld. Een krachttoer, zo lijkt het. Maar de vrouwen akteren op zo'n autentieke manier dat het woord hier niet op zijn plaats is. Wat ogenschijnlijk een handicap is, het gebrek aan verhaal, blijkt tot een voordeel omgebogen: er dient geen nutteloze energie besteed te worden aan de uiteenzetting van situaties, het spel gaat direkt voorbij de anekdotiek tot in de kern van de vrouwelijke hartstocht en het leed dat zij te verduren krijgen.
Dat is al terug te vinden in enscenering en kledij. Het stuk werd gecreëerd in Gibbelina op Sicilië, een dorp dat door een aardbeving verwoest werd. Het stuk speelde zich af in het krijtachtig landschap tussen de ruïnes, en verwees zo indirekt ook naar het verlies van de bewoners van dat dorp.
In de Hallen van Schaarbeek is het decor niet meer dan een hoge arena-tribune, waarin de vrouwen hals over kop binnengedreven worden. Ze dragen slechts de meest rudimentaire wollen gewaden, elke opschik of schmink is afwezig (behalve, voorspelbaar genoeg, bij Helena die er nog steeds "toonbaar" uitziet, maar zich wijselijk afzijdig houdt). De immense kale ruimte van de oude markthal laat de nietigheid van hun verweesde figuren scherp uitkomen.
Maar het verbazingwekkende en overrompelend ontroerende van deze voorstelling is dat deze aktrices als het ware hun personnage volledig geïnteriorizeerd hebben. Elke verwijzing naar de klassieke origine van het stuk is afwezig, als je afgaat op de maniërismen die je daarbij veronderstelt. Maar daar staat tegenover dat elke aktrice op elk ogenblik het volledige gebeuren mee doorleeft, zodat je als het ware 26 voorstellingen ziet, die elkaar verdubbelen.
Door de intensiteit van deze ervaring wordt het kollektieve gezang -- zoals in de prachtige scène waarin de vrouwen herinneringen ophalen aan dagen van voorspoed in Troje -- perfekt aannemelijk. In de ellende van het verlies zijn allen gelijk, en komt het zingen als vanzelf. De muziek die Giovanna Marini schreef voor deze voorstelling, is dan ook heel eenvoudige, traagritmische muziek die aanleunt bij oude Siciliaanse volksmuziek. En de aktie wordt daardoor bijna zelf muzikaal, als een loutere veruiterlijking van de gemoedsbewegingen van deze vrouwen.
Je kunt stellen dat hier een klassiek stuk op een waarachtig klassieke manier gebracht wordt: de voorstelling heeft een algemene relevantie, maar dan niet als een dik deken die elke partikulariteit verstikt, maar juist als een verheldering, via de partikuliere invulling door elke aktrice, van een bundel autentieke emotionele ervaringen. Het is de herkenning die maakt dat de toeschouwer het spel zelf kan invullen, zonder opgelegde interpretaties. Een biezonder waardevolle voorstelling.
Nog te zien in de hallen van Schaarbeek tot zaterdag 7 oktober, telkens om 20 u 30.
